انواع ادعاها در پروژه های پیمانکاری
ادعاها در پروژه های پیمانکاری
اجرای صحیح هر پروژه مستلزم انجام مطالعات کامل، طراحی دقیق، تأمین اعتبار لازم، بکارگیری تیم مدیریت پروژه و مدیر طرح متبحر و سپس استخدام پیمانکار دارای دانش و تجربه کافی می باشد. با توجه به اینکه اجرای هر پروژه پیمانکاری، وابسته به عوامل و علل متعدد می باشد، لذا ریسک و خطر اجرای پروژه های پیمانکاری امری ناگزیر و اجتناب ناپذیر است و به همین دلیل بروز ادعا در پروزه های پیمانکاری رایج است.
امروزه پروژه های ساختمانی بیش از هر صنعت دیگری درگیر ادعا هستند. ادعاها مانع از تکمیل ساخت و ساز شده و باعث تأخیر در تحویل پروژه ها می شوند. این ادعاها نامطلوب هستند زیرا نیاز به زمان و منابع قابل توجهی برای حل و فصل دارند و باعث ایجاد روابط خصمانه بین کارفرما و پیمانکار می شوند. بنابراین به نفع همه طرف های درگیر است که از بروز ادعاها جلوگیری کنند و یا آنها را به حداقل برسانند یا تا حد امکان دوستانه آنها را فیصله دهند. شناسایی انواع ادعاهای متداول و علل آنها در ابداع راهها و ابزارهایی برای به حداقل رساندن و امید به اجتناب از آنها در پروژههای پیمانکاری ضروری است.
در این نوشته، نخست انواع ادعاها و علل آنها در صنعت پیمانکاری ارائه می شود. سپس توصیه هایی برای جلوگیری و یا کاهش ادعاها در پروژه ها ارائه می شود.
انواع ادعاها در پروژه های پیمانکاری و علل بروز آنها
ادعای ساخت و ساز را می توان به عنوان درخواست هر یک از طرفین قرارداد (کارفرما و پیمانکار) برای جبران خسارات ناشی از کوتاهی طرف مقابل در انجام تعهدات قراردادی خود تعریف کرد. غرامت یا مابه ازای تخلف از تعهدات قراردادی در پیمانکاری معمولاً به صورت پرداخت اضافی یا تمدید زمان (EOT: Extension Of Time) است. رقابت زیاد، پیمانکاران را وادار کرده است که برای ادامه فعالیت، پیشنهاد قیمت خود را برای اجرای پروژه ها با قیمتی با حداقل سود و یا بعضاً زیان آور ارائه دهند. بنابراین ریسک اجرای پروژه ها برای پیمانکار بالا می باشد، مخصوصاً در ایران که تجربه نشان داده که میزان تورم غیرقابل پیش بینی می باشد و در مسیر اجرای پروژه، خطر افزایش هزینه ها پیمانکار را تهدید می کند. این امر تعهدی اضافی را بر دوش پیمانکاران قرار داده و موجب شده است تا پروژههای پیچیده و پرخطر را با منابع و سود کمتر بسازند، بدین ترتیب در یک قرارداد ساخت، پیمانکار ریسک و خطر تورم را به تنهایی بر دوش گرفته و خسارات ناشی از این بخش را متحمل می گردد.
انواع دعاوی قراردادی
- انواع فعل و یا ترک فعل هایی که موجب بروز ادعا می شوند به شرح زیر می باشند:
- تأخیر در ارائه و یا اصلاح نقشه ها؛
- تأخیر در تحویل سایت یا کارگاه؛
- تأخیر در تأمین مصالح و تجهیزات؛
- تأخیر در پرداخت ها؛
- تأخیر در شروع کار؛
- تأخیر در تکمیل کار؛
- تأخیر در بررسی و پرداخت صورت وضعیت ها؛
- تأخیر در آزادسازی سپرده حسن انجام کار؛
- خسارت ناشی از هزینه های سربار (بالاسری) اضافی به دلیل تمدید مدت پیمان؛
- خسارت ناشی از بیکار بودن ماشین آلات و نیروی کار؛
- خسارات ناشی از اشتباهات طراحی؛
- خسارات ناشی از عدم وجود مشخصات فنی کافی؛
- ناقص بودن اطلاعات مربوط به طراحی؛
- ایرادات بوجود آمده به دلیل زمان ناکافی برای آماده سازی پیشنهاد در زمان مناقصه؛
- اختلافات ناشی از تغییر در محدوده کار؛
- اختلافات مربوط به تغییر در نقشه ها و مشخصات فنی در هنگام ساخت؛
- اختلافات به دلیل ناکافی بودن نقشه ها و مشخصات فنی؛
- اختلافات ناشی از تغییرات اضافی؛
- اختلافات به دلیل عدم اعلام پایان کار و آماده شدن پروژه برای تحویل موقت؛
- اختلافات به دلیل جانبداری احتمالی مهندس مشاور از کارفرما؛
- اختلافات به دلیل مدیریت ضعیف کارفرما و یا پیمانکار؛
- اختلافات مربوط به ابهامات در اسناد پیمان؛
- اختلافات به دلیل تفاسیر متفاوت از مفاد قرارداد؛
- اختلافات ناشی از بررسی ناکافی محل پروژه؛
- اختلافات به دلیل عدم تعادل در تعهدات قراردادی طرفین؛
- اختلافات به دلیل پوشش قیمت بسیار پایین در مناقصه؛
- اختلافات به دلیل تغییرات ایجاد شده که به درخواست مالک رخ نمی دهد؛
- اختلافات به دلیل تمدید زمان (EOT)؛
- اختلافات به دلیل عدم توانایی مالی پیمانکار؛
- اختلافات به دلیل عدم کفایت فنی پیمانکار؛
- اختلافات به دلیل کیفیت پایین کار ساخت و استفاده اشتباه از تجهیزات؛
- اختلافات به دلیل عدم آگاهی مدیریتی و فنی کارفرمایان؛
- اختلاف ناشی از وارد شدن خسارت به ساختمان های مجاور در حین کار؛
- مشکلات ناشی از اعتصاب کارگران؛
- مشکلات بوجود آمده به دلیل عدم همکاری طرفین با یکدیگر در اجرای کار؛
- مشکلات ناشی از حوادث حین کار؛
- مشکلات ناشی به دلیل بلای طبیعی؛
- مشکلات ناشی از افزایش هزینه مواد اولیه، مصالح و سوخت؛
- موارد مربوط به مداخله دادگاه؛
- مشکلات مربوط به شرایط آب و هوایی غیرقابل پیش بینی؛
- مشکلات ناشی از شرایط زمینی پیش بینی نشده.
اکثر دعاوی بین طرفین عمدتاً با درک متقابل آنها و از طریق مذاکره حل و فصل می گردند، اما برخی از دعاوی که ممکن است حل و فصل نشده و باعث ایجاد اختلاف بین طرفین شود، در زیر بیان شده است. این دعاوی از طرق مسالمت آمیز حل و فصل نشده و به اختلاف تبدیل می شوند و با روش های پیشرفته حل اختلاف همچون دادگاه و یا داوری قابل حل هستند.
- ادعاهای مربوط به پرداخت
- ادعاهای تغییر
- مطالبات تأخیر
- ادعای کار اضافی
- ادعاهای قراردادی
- تفاوت در قیمت گذاری و اندازه گیری ادعاها
- ادعاهای شرایط مختلف سایت
- ادعاهای تسریع
- ادعای خسارت
- ادعاهای خاتمه قرارداد
تأخیر در پرداخت علت اصلی اختلافات است زیرا منجر به کاهش توان مالی پیمانکار و در نتیجه کاهش راندمان پروژه می شود.
در زیر توصیه هایی برای کاهش اختلافات در پروژه های پیمانکاری بیان می گردد:
- در قرارداد باید حقوق و مسئولیت های پیمانکار و همچنین حقوق و مسئولیت های کارفرما و مهندس مشاور به وضوح مشخص شود.
- زمان معقولی را به تیم طراحی بدهید تا نقشه ها و مشخصات فنی واضح و کامل را بدون خطا و یا با حداقل مغایرت تهیه کند.
- تنظیم دقیق اسناد قرارداد به جلوگیری از اختلاف کمک می کند. بنابراین پیمانکار باید از مالک بخواهد به جای دادن دستور تغییر شفاهی، دستور تغییر را کتباً ابلاغ کند.
- پیمانکار باید قبل از شروع هر گونه تغییر در کار، مجوز کتبی آن را از کارفرما اخذ کرده باشد.
- ارائه یک مکانیسم مناسب برای پردازش و ارزیابی تغییرات که هزینه های مستقیم، هزینه های غیرمستقیم و از دست دادن بهره وری مرتبط با تغییر را بررسی و پرداخت کند.
- پیمانکار باید با استفاده از نیروی کار ماهر و استفاده از تکنیک های مدیریتی خوب، کیفیت کار خود را حفظ کند.
- دولت باید برای بالا بردن کیفیت پروژه های عمرانی، با بررسی پیشنهادات بخش خصوصی، در صدد افزایش کیفیت کار از طریق ابلاغ بخشنامه ها و دستورالعمل های مناسب باشد.
- بهترین شیوه برای حل ادعا، ایجاد مشارکت بین مالک و پیمانکار است. هر یک از طرفین باید از همان لحظه اول مشکلات را حل کنند.
- از نرم افزارهایی مانند MSP، Primavera و غیره برای ایجاد نمودارهای میله ای، مسیرهای بحرانی، برنامه ریزی، زمان بندی، کنترل هزینه، تجزیه و تحلیل بهره وری و مهمتر از همه گزارش پیشرفت پروژه برای کنترل تاخیر پروژه استفاده کنید.
- ایجاد نگرش حل مشکل متقابل در پروژه بین پیمانکار و کارفرما.
- سوابق کاری پروژه را بموقع تهیه کرده و به خوبی نگهداری کنید، از جمله گزارشات روزانه و ماهانه، عکس ها و سوابق کار.
- از یک وکیل و مهندس باتجربه برای مدیریت قراردادی خویش از ابتدای انعقاد پیمان تا خاتمه آن استفاده کنید.
موسسه حقوقی حامی بینا با دارا بودن تجربه در زمینه خدمات حقوقی تهیه و تنظیم انواع قراردادهای پیمانکاری، آماده ارائه مشاوره و تنظیم انواع قراردادهای پیمانکاری با توجه به نیازهای طرفین قرارداد می باشد. برای مشاوره در خصوص شیوه انعقاد قراردادهای پیمانکاری با ما در تماس باشید.
نگارش: رسول اوجاقلو
وکیل پایه یک دادگستری و پژوهشگر حقوق بازرگانی
مطالب زیر را حتما بخوانید
-
پیمانکار🛑قرارداد حرفهای با انجمن مهندسان عمران بریتانیا ICE
151 بازدید
-
دکترین حقوق، حامی پیمانکاران در برابر اجبار اقتصادی: بررسی قوانین و مقررات
120 بازدید
-
وظایف و تعهدات قانونی پیمانکار عمومی: شفاف و مختصر
306 بازدید
-
فسخ قرارداد به دلیل قصور پیمانکار: موارد قانونی طبق کتاب زرد فیدیک
246 بازدید
-
خداحافظی با دادگاهها! با داور مرضی الطرفین در قراردادها
727 بازدید
-
پنج شرط اساسی و کلیدی که باید در هر قرارداد ساخت و ساز وجود داشته باشد
226 بازدید
دیدگاهتان را بنویسید